برادران و خواهران ایمانی، سلام و درود خدا بر شما باد. پس از حمد و ثنای خدای بی‌همتای ذوالجلال و نثار سلام و صلوات بر فخر کائنات حضرت محمد مصطفی، از پروردگار مهربان خاضعانه تمنا داریم که «قلبی سلیم» به همه‌ی ما عطا نماید تا از زمره‌ی نجات‌یافتگان از محاسبه‌ی دقیق‌اش و راه‌یافتگان به بهشت جاودان او باشیم. عزیزان، تاکنون سه ویژگی مهم از ویژگی‌های «قلب سلیم» را با هم به بحث گذاشته‌ایم و پیرامون هریک، مطالبی را هرچند ساده و اندک، نگاشته‌ایم و اینک از ویژگی چهارم آن، که «کار و فعالیت» است سخن خواهیم گفت.

همه‌ی ما می‌دانیم که تنها مؤمنین واقعی می‌توانند «قلبی سلیم» داشته باشند و کمتر موردی است که در قرآن کریم بعد از ایمان، عمل صالح از انسانِ مؤمن درخواست نگردیده باشد: «الذین آمنوا و عملواالصالحات» و منظور ما از کار و فعالیّت، عمل صالح است. مؤمنین، به وسیله‌ی ایمان، به قلبی دست می‌یابند که «احساس حضور» در محضر خدا خواهند کرد و او را ناظر بر همه‌ی پندارها، گفتارها و کردارهای خویش می‌دانند و درنتیجه، شدیداً بر تمامی آن‌ها، کنترل و مراقبت خواهند داشت، این حالت، قلبشان را حساس می‌کند و صاحبانِ چنین قلبی نمی‌توانند، بی‌تفاوت، بی‌خاصیت و بی‌مسؤولیت باشند؛ بلکه «دردمند» و مبتلا به انجام کار و عمل در هرحالی می‌گردند و نکته همین جاست که آن‌هایی که «دردی» دارند، بی‌قرار خواهند شد و به دور خویش می‌پیچند و سرانجام به دنبال درمان خواهند گشت و دردمندان، به بهانه‌ی این که دیگران چنین نمی‌کنند و حال و هوا، مناسب نیست، از یافتنِ درمان و به دنبالِ رفتنِ آن، صرف‌نظر نمی‌کنند و به دلیل این که همه‌ی آن را نیافته‌اند، از خوردنِ مقدار کمِ آن نیز، خودداری نمی‌کنند زیرا دردی در درون آن‌هاست که آرام و قرار را از ایشان گرفته است.

صاحبان «قلب سلیم» به خوبی می‌دانند که بدون تلاش و فعالیتِ مثبت و سازنده، که به تعبیر قرآن، همان عمل صالح است، نمی‌توان در راه خدا گام نهاد و به هدایت او دست یافت: «والذین جاهدوا فینا لهندینَّهم سبلنا»(عنکبوت/69) و کسانی که در راه ما (و به خاطر ما) تلاش کردند و برای پیروزی دین ما جهاد نمودند، آنان را در راه‌های منتهی به خود رهنمود و هدایت می‌گردانیم» آنان عمل صالح را موجب مغفرت و رحمت الهی و عامل قبول توبه از جانب او و تبدیل بدی‌ها به حسنات می‌دانند: «وعداللهُ الذین آمنوا و عملوالصالحات منهم مغفرةً و اجراً عظیماً»(فتح/29) یعنی خداوند، کسانی از آن‌ها را که ایمان داشته و عمل شایسته کرده‌اند، مژده‌ی مغفرت و پاداشی بزرگ داده است. «اِلَّا من تاب و آمن و عَمِلَ صالحاً فأولئک یبدّل الله سَیّئاتهم حسناتٍ و کان اللهُ غفوراً رحیماً»(فرقان/70) یعنی: «مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد که خداوند، بدی‌ها و گناهان (گذشته‌ی » ایشان را به خوبی‌ها و نیکی‌ها تبدیل می‌کند و خداوند آمرزنده‌ی مهربان است. و همان‌گونه که رسول اکرم(ص) فرموده است: «ایمان، آرزوی قلبی و لباس زیبا پوشیدن نیست؛ بلکه چیزی است که در دل آدمی استوار گردد و رفتار و کردار هم، مؤید و گواه آن باشد.

به همین دلیل، مسلمین صدر اسلام، این‌گونه نفهمیده بودند که می‌توانند با نیّت پاک مسلمان باشند ولی دست به عمل صالح و کار مثبت نزنند و خانواده و اجتماع خویش را به حال خود رها کنند، اگرچه خودشان از انحراف و بی‌دینی به دور بوده و هماهنگ و همراه با کفر و فساد حرکت نکرده باشند. از دیدگاه آنان، اسلام، تغییر در درون و حرکت و فعالیت در جامعه بود. هریک از مسلمانان صدراسلام، به محض این‌که در حضور رسول‌الله(ص) ایمان را می‌پذیرفت، فوراً می‌گفت یا رسول‌الله، من چکار کنم؟ و آن حضرت نیز، کاری به او واگذار می‌کرد؛ مثلاً می‌فرمودند: برو و در میان خویشاوندان و قبیله‌ی خود به دعوت و تبلیغ اسلام، مشغول باش، و اگر هم احیاناً رسول‌الله چیزی نمی‌گفت، فرد تازه‌مسلمان‌شده خودش اقدام می‌کرد. مثلاً در تاریخ آمده است که وقتی عبدالله ابن‌مسعود ایمان آورد، خود را به اطراف کعبه که محل تجمع مشرکان قریش بود، رفت و شروع به تلاوت قرآن با صدای بلند نموده و مشرکین هم، آن‌قدر او را کتک زدند، که صورتش ورم کرده و قابل شناسایی نبود. یا زمانی که فاروق اعظم مسلمان شد، فوراً بیرون رفت و اسلام خود را آشکار کرد و مخصوصاً به خانه‌ی ابوجهل که دشمن درجه‌ی اول اسلام و پیامبر بود رفت و اسلام ‌آوردنش را آشکار کرد و با صدای بلند در کوچه و بازار فریاد برآورد که مسلمان شده است و فردوسی هم در وصف این بزرگوار گفته است:

عمر کرد اســـلام را آشکار
بیاراست گیتی چو باغ بهار

شهید راه ایمان، «سیدقطب»(رحمه الله) فرموده است: «هر روزی که بدون جهاد بگذرد و هر ساعتی که بدون مبارزه پایان یابد و هر لحظه و دقیقه‌ای که بدون کار مثبت تلف شود، در درون فرد مسلمان، گناهی به حساب می‌آید که جز با جهاد پی‌گیر و فعالیّت مداوم و کار و عملِ مثبت، قابل جبران نیست»(به نقل از: ما چه می‌گوییم ص‌40)
میدانِ فعالیت و عملِ صالح برای صاحبان «قلب سلیم» به حدّی باز و وسیع است که آنان هیچ‌گاه بیکار نخواهند شد؛ به‌غیر از شعایر و عبادات روزانه که اولین اعمال نیکِ ما محسوب می‌شوند می‌توان از موارد بسیار زیادی نام برد که در صورتی که به انجام آن‌ها مبادرت ورزیم و در راه استقرارشان تلاش کنیم، بیش از پیش به صفای باطن و اصلاح اجتماع دست خواهیم یافت.

خواهران و برادران عزیز بیایید همه روز از خودمان بپرسیم که:
1. آیا امروز با خنده و تبسم با سایرین، برخورد و سلام و احوال‌پرسی کرده‌ایم؟
2. آیا امروز به دیدار پدر و مادر، اقوام و خویشاوندان رفته‌ایم و صله‌ی رحم را به‌جا آورده‌ایم؟
3. آیا امروز به عیادت و ملاقات بیماران رفته‌ایم؟
4. آیا امروز در حدّ بسیار کمی هم که مقدور گشته، چیزی را در راه خدا بخشیده‌ایم؟
5. آیا امروز، حداقل یک یا دو بار به مسجد محل رفته‌ایم تا نمازهای روزانه را با جماعت ادا کنیم؟
6. آیا در حدّ آگاهی و توان خویش، برای آشتی‌دادن دو یا چند نفر از مسلمانان در میان خویشاوندان و یا همسایگان و یا همشهریان خود، تلاش کرده‌ایم؟ و یا اگر خودمان با کسی کدورت داشته‌ایم برای پایان آن و ایجاد صلح و صفا، پیش‌قدم گشته‌ایم؟
7. آیا امروز به مطالعه‌ی قرآن، حداقل به اندازه‌ی یک صفحه و یا مطالعه‌ی کتاب‌های مفید و یا روزنامه‌ها و مجلات برای افزایش دانش و آگاهی، مشغول بوده‌ایم؟
8. آیا امروز تلاش کرده‌ایم چیزی را از قرآن و حدیث و یا مفاهیم و تعالیم اسلام، به کسی یاد دهیم؟
9. آیا در عرض این ماه در تشییع جنازه‌ی مسلمانان و یا زیارت قبور، شرکت نموده‌ایم؟
10. آیا به خاطر رضای پروردگار و تجدید و تقویت ایمان به نزد یکی از عالمان دین یا عرفان و یا یکی از خواهران و برادران خود رفته‌ایم تا ما را به خیر و نیکی توصیه و نصیحت نمایند؟ و یا لااقل برای تقویت روحیه باشد؟
11. آیا در این چند روزه برای دفاع از دین و عقیده‌ی خود و یا نشر و گسترش حتّی یک‌بار هم که شده قلم به دست گرفته‌ایم تا چیزی بنویسیم و به رسانه‌ها و مطبوعات و... ارسال کنیم؟
12. آیا چند نفر از خویشاوندان یا همسایگان و یا دوستان و همکاران خویش را به عنوان یک سنت پسندیده‌ی اسلامی و برای تمرین روحیه‌ی سخاوت و بخشندگی به سفره‌ی خود دعوت کرده‌ایم، هرچند بسیار ساده و به میزان کمی هم باشد؟
13. آیا امروز تلاش کردیم و یا توانستیم تمرین ایثار و ازخود گذشتگی کنیم و از یکی از حقوق قطعی و مسلّم خویش به‌خاطر دیگران صرف‌نظر کنیم حتی اگر با سکوت و عدم مجادله و پرهیز از ادامه‌ی سخن باشد در حالی که حق با ما بود؟

آری برادر و خواهر مؤمنم! فضا و میدان کار و فعالیت به اندازه‌ای وسیع است که ما بیکار نخواهیم ماند؛ پس برخیز و با انجام اعمال فوق در حد طاقت و توان، نام خود را در لیست صالحان و نیکوکاران ثبت کن.